ورمي كمپوست و مزایای آن

 ورمي كمپوست و مزایای آن

 در بررسي بيش از 5000 نمونه خاک مزارع گندم استان خوزستان مشخص گرديد که بيش از 80 درصد اين اراضي، داراي کربن آلي کمتر از 1 درصد بوده و لذا از نظر مواد آلي فقير محسوب ميگردند. يکي از راههاي موثر در افزايش مواد آلي خاک و در حقيقت افزايش توليد در واحد سطح (بويژه محصول گندم)، مصرف کودهاي آلي, ورمي كمپوست است.منابع کود آلي ازجمله کود دامي، کمپوست حاصل از زباله شهري و ورمي کمپوست داراي ارزش تغذيه اي فراواني براي محصولات زراعي بوده و مصرف آنها گامي موثر در روند توسعه کشاورزي پايدار و حفظ محيط زيست مي باشد.نتايج آزمايش نشان داده که عملکرد ماده خشک و عملکرد دانه در اين آزمايش با افزايش مصرف ورمي کمپوست افزايش يافته اند.ماده آلي، کليد حاصلخيزي و باروري خاک است.

  براي حفظ سطح حاصلخيزي و قدرت توليد يک خاک، ميزان ماده آلي آن بايد در سطح مناسبي حفظشود(1992,Delzan,Baruzzini). متاسفانه سطح مواد آلي خاک هاي زراعي کشور عمدتا" کمتر از يک درصد است که اين امر معلول مصرف بي رويه کودهاي شيميائي به خصوص کودازت و عدم استفاده از کودهاي آلي در چند سال اخير است.استفاده از ورمي کمپوست (10 تن در هکتار کمپوست + کود شيميائي توصيه شده ) عملکرد کمي و کيفي محصول نيشکر را در مقايسه با تيمار شاهد ( نيتروژن، فسفر و پتاسيم توصيه شده به ترتيب 250 و 115 و 115 کيلوگرم در هکتار ) و تيمار کود حيواني ( 10 تن در هکتار کود حيواني + کود شيميائي توصيه شده ) افزايش داده است.نتايج آزمايش نشان داده که ميزان مواد آلي, نيتروژن,فسفر و پتاسيم خاک در تيمار کمپوست به مراتب بيشتر از کود حيواني و تيمار شاهد بود.

 اصلاح خصوصيات فيزيکي خاک از قبيل افزايش نفوذ و نگهداري آب و کاهش وزن مخصوص ظاهري خاک لوم شني در اثر مصرف ورمي کمپوست مشاهده شد (1991,Yosef,Azam).همچنين تاثير مثبت مصرف  ورمي کمپوست بر روي خصوصيات شيميائي خاک از قبيل کاهش PH و افزايش ظرفيت تبادل کاتيوني گزارش شده است (1982,Tinker,Barracloughs) .

 در کرت اصلي باگاس نيشکر با افزايش سطح ورمي کمپوست مقدار عملکرد ماده خشک افزايش يافت.عملکرد ماده خشک همراه با مصرف مقادير بالاتر ورمي کمپوست روند افزايشي را نشان داد.مصرف ورمي کمپوست، اثر قابل توجهي در افزايش ميزان نيتروژن قابل دسترس خاک و نيز ميزان نيتروژن در گياه داشته است.

 مزایای استفاده از ورمی کمپوست

• ·        يک کيلو گرم کود ورمي کمپوست يا دامي داراي مقدار زيادي عناصر مختلف از جمله ازت, فسفر, پتاسيوم,آهن, روي,مس و منگنز است.
• ·        هر کيلوگرم ورمي كمپوست حدود 45 تومان عناصر غذائي به خاک بر مي گرداند.
• ·        ماده آلي, بهترين نوع کود براي تقويت خاک و رشد مناسب گياه است.
• ·        نه تنها استفاده از ورمي كمپوست در بخش کشاورزي از لحاظ بهداشتي سالم و بدون عوارض است، از جنبه اقتصادي نيز مقرون به صرفه است.
• ·        استفاده از ورمي كمپوست 30 تا 40 درصد عملکرد محصول را افزايش ميدهد.
• ·        تاثير ورمي کمپوست در بهبود سطح حاصلخيزي خاک و در نتيجه آن افزايش عملکرد ماده خشک و عملکرد دانه، تاثير آن در اصلاح خصوصيات فيزيکي و شيميائي خاک نيز ميتواند موجب افزايش عملکرد ماده خشک و عملکرد دانه شود.
• ·        وزن مخصوص ظاهري خاک کاهش ميابد.
• ·        اين اصلاح شامل افزايش تخلخل (کاهش وزن مخصوص ظاهري )و کاهش مقاومت نفوذ آب در خاک ميشود.
• ·        تحت شرايط درجه حرارت بالا هم افزايش کمپوست (ضايعات مختلف کشاورزي ) به خاک سبب بهبود خصوصيات فيزيکي آن مي گردد.

         در آزمايش (1995,Maynard) نشان داد بطوري که افزودن کمپوست به ميزان 5 تن در هکتار به مدت سه سال PH خاک را 8/5 به 4/6 افزايش داد.

 ·        بررسي وضعيت کربن آلي نشان ميدهدکه مقدار کربن آلي با افزايش مصرف ورمي کمپوست افزايش يافته است.

 ·        در آزمايش مزرعه اي با مصرف وزمي کمپوست، ميزان مواد آلي خاک را به ميزان 5/5 گرم در کيلوگرم خاک افزايش دادند.

 ·        اثرات گوگرد و کمپوست بر افزايش قابليت جذب عناصر غذائي خاک، افزايش جذب عناصر توسط گندم و همچنين افزايش عملکرد گندم سهم زيادي دارد.

·        مصرف توام گوگرد و کمپوست غلظت عناصر فسفر، پتاسيم ،آهن،روي و مس را به نحو چشمگيري افزايش داد و افزايش جذب ديده شد.

 ·        کودهاي آلي اثري به مراتب بهتر از گوگرد تنها در افزايش عملکرد محصول و افزايش قابليت جذب عناصر غذائي خاک داشته است.

 ·        گوگرد توام با کمپوست سبب افزايش قابليت جذب عناصر غذائي خاک، افزايش جذب توسط گياه و افزايش عملکرد محصول شده است.

 وقتي که مصرف گوگرد توام با کود آلي کمپوست بوده است، نتيجه حاصله چشمگيرتر و افزايش جذب عناصر غذائي توسط گياه به مراتب بيشتر شده است. به گونه اي که افزايش جذب نسبت به شاهد براي فسفر 78% ، براي پتاسيم 73% ، براي آهن 68% ، براي منگنز 42% ، براي روي 64% و براي مس 54% بوده است.

 ورمي کمپوست شرايط مطلوب براي رشد و تکثير باکتري هاي اکسيد کننده گوگرد را فراهم نموده و باعث افزايش اکسيداسيون بيولوژيکي گوگرد گرديده است.

 پايين بودن ميزان مواد آلي آنها و در نتيجه کم بودن فعاليتهاي بيولوژيکي آنها از سوي ديگر، مصرف گوگرد و کودهاي آلي را در خاکهاي منطقه ضروري مي سازد.

 ميزان عملکردچغندر قند و گندم بخصوص در دوره دوم اجراي آزمايش بطور معني داري در تيمارهاي حاوي کمپوست بيشتر بوده است.

 ورمي کمپوست موجب افزايش جوانه زني و افزايش ماده خشک توليدي در مقايسه با تيمارهاي عاري از کمپوست شده است (McCallu و همکاران ،1998).

 در يک تحقيق که سه تيمار کمپوست ناشي از باقيمانده هاي کشاورزي، بدون کمپوست و کود شيميائي در تناوب 6 ساله گندم، ذرت و چغندر قند نتايج نشان داد که تيمار کمپوست بهتر از بقيه تيمارها عمل کرده است (Baldoni و همکاران،1996)

 نتايج تحقيقات ديگري نشان داد که ورمي کمپوست ناشي از لجن فاضلاب و کمپوست شهري ميتواند جايگزين مناسبي براي کودهاي شيميائي عرضه شده به چمن باشند(Sikora،1996).

 در تحقيقي که طي 6 سال با مصرف ورمي کمپوست، بر روي تناوب گندم و ذرت و چغندر قند انجام گرفته نشان داد که عنصر روي در دانه گندم و مس در چغندر قند افزايش يافته است. با اين حال عناصري مانند کادميوم و کروم و نيکل هيچگونه افزايشي در محصول نشان ندادند (Coriellini،1999).

 بطور کلي ورمي کمپوست ميتواند خصوصيات خاک را بهبود ببخشد و از جمله آنها فرسايش، بالا بردن استقرار و ماندگاري گياه در اثر تامين عناصر مغذي در خاک حاوي کمپوست، بشکل آلي در آوردن فلزات سنگين و همچنين بهبود بخشيدن به فعاليت ميکروبي خاک ميباشد (Alexander،1999) و (Stratton و همکاران ،2000)

 علاوه بر ميزان مواد آلي بالا در کود ورمي کمپوست، عناصر غذائي پرمصرف و کم مصرف مورد نياز گياه نيز اکثرا" در مقادير بالائي ظاهر شده اند.

نتايج حاصل از عملکرد کشت گندم که بعد از برداشت چغندر قند صورت پذيرفت نشان داد که هر يک از سه سطح موجود کمپوست نسبت به يکديگر داراي اختلاف معني داري هستندو بترتيب از سطح صفر به بالا، افزايش عملکرد در دوره محصول گندم مشاهده مي شود.